قلعه بیاضه، جلوه ای از هنر و تمدن منطقه خور و بیابانک

خوروبیابانک، اصفهان - ایرنا - قلعه بیاضه در منطقه خوروبیابانک استان اصفهان را می توان نماد هنر، تمدن و ایثار و مقاومت نسل های گذشته این خطه دانست.

به گزارش ایرنا، آثار تاریخی و بناهای معماری به جای مانده از گذشتگان در منطقه زیبا و کویری خوروبیابانک از سابقه دیرینه این دیار سخن می گوید.
شهرستان خور و بیابانک با قدمتی چندین هزار ساله در دل کویر مرکزی ایران قرار دارد که از شمال به دامغان در استان سمنان، از جنوب به اردکان در استان یزد، از شرق به طبس در استان خراسان جنوبی و از غرب به نایین در استان اصفهان متصل می شود.
خور و بیابانک دارای روستاهایی بکر با آب و هوایی متنوع است که در نوع خود کم نظیرند. بافت تاریخی و معماری کویری روستاهای گردشگری این خطه فرصتی را برای توجه و توسعه گردشگری فراهم کرده است.
در خور و بیابانک، هریک از آثار تاریخی و طبیعی مجموعه ای از فرصت های گردشگری است و این موضوع نه تنها در آثار تاریخی و طبیعی بلکه در ارزش های فرهنگی و دینی آن نیز نهفته است.
علاوه بر آن وجود روستاهای سنتی و تاریخی با زیبایی ها و جذابیت های خاص خود که از زمان هخامنشی تا به امروز به حیات خود ادامه می دهند به بهترین شکل ممکن نمایانگر تمدن ایران اسلامی است.
آثار تاریخی به ثبت رسیده در خور و بیابانک از دوره های ساسانی، پهلوی، ایلخانان، قاجاریه، صفویه، صدر اسلام، سلجوقی و قرن هفتم است.
روستای تاریخی و توریستی بیاضه با جمعیتی افزون بر 400 نفر در 55 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان خور و بیابانک و 480 کیلومتری شرق اصفهان قرار دارد.
بیاضه روستایی است که قلعه آن نشان از قدمت، فرهنگ و هنر معماری اصیل ایرانی را دارد و یادگار ایثار و مقاومت نسل های گذشته است که با حضور در این قلعه، به مقابله با متجاوزان و غارتگران می پرداختند و به بیان دیگر نمونه ای از اقتدار و عزت کویرنشینان است.
منصوره سپهری نویسنده و پژوهشگر حوزه اجتماعی در رابطه با این روستا و قلعه زیبای آن می گوید: این روستا به جز قدمت، از چند جهت دیگر اهمیت دارد و قابل بررسی است.
نخست شناسایی جنبه های فرهنگی به واسطه ترغیب سیاحتگران برای رفتن و بازدید از آنجا و دیگری، شناخت آب، زمین، خاک و محصولات متنوعی که در این روستا به عمل می آید.
وی افزود: این روستا برغم کویری بودن به سبب استقرار در نزدیکی کوهی موسوم به همین نام که از رشته های فرعی سیاه کوه است وضعیتی استثنایی دارد.
این پژوهشگر ادامه داد: بیاضه، یکی از کهن ترین قلعه های شهرستان خور و بیابانک است که در ردیف حصارها و دژهای قابل توجه قرار دارد.
وی با اشاره به اینکه از زمان ساخت این اثر سند مکتوبی در دست نیست، افزود: اما هرچه هست هنر و طراحی آن به دست افرادی متخصص صورت گرفته که کارشناسانی متبحر بوده اند.
سپهری افزود: بسیاری از مورخان به استناد برخی از روایات محلی زمان ساخت قلعه را به دوران ساسانی تخمین زده اند، ناصرخسرو قبادیانی نیز به هنگام عبور از این روستا، قلعه را مورد بازدید قرار داده و از استواری و ایستادگی آن سخن گفته است.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خور و بیابانک نیز در این باره گفت: این قلعه از نمونه های با ارزش هنر، فرهنگ و مهندسی معماری آثار تاریخی دوران ساسانی می باشد و بیشترین مصالح به کار رفته در این قلعه، خشت است.
حسین رییسی افزود: این اثر حدود یکهزار متر مربع مساحت دارد و در اطراف آن خندقی به عمق 10 تا 12متر با پهنای هفت الی هشت متر وجود داشته است که ارتفاع دیوار بالای قلعه تا سطح زمین 30 الی 40 متر تخمین زده می شود.
به گفته وی این قلعه در گذشته دارای امکانات و تجهیزات مختلفی چون کانال داخلی، چاه های متعدد برای آبگیری، میدانگاه، محل تجمع، اتاقک و راهروهای پیچ در پیچ در پنج طبقه بوده است.
رییسی افزود: آنچه که به استحکام و ماندگاری قلعه تداوم بخشیده نوع هنر معماری و رعایت اصولی دقیق مهندسی است.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خور و بیابانک خاطرنشان کرد: این اثر تاریخی یک درب ورودی در قسمت جنوب دارد که اندازه آن در برابر شکل قلعه بسیار کوچک و تنها مسیر عبور ساکنان از معابر پر پیچ و خم به درون قلعه بوده است.
وی اضافه کرد: پتانسیل بسیار بالای خور و بیابانک در امر گردشگری این فرصت را فراهم کرده که هرساله هزاران گردشگر داخلی و خارجی این شهرستان را مقصد خود انتخاب کنند.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خور و بیابانک خاطرنشان کرد: این شهرستان دارای 150 اثر تاریخی می باشد که 11 اثر آن در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
رییسی خاطرنشان کرد: بیاضه، قلعه ای تاریخی و زیبا در چندین طبقه است که 2 طبقه آن در زیر زمین و 2 طبقه آن در روی زمین و بخشی از آن دارای المان های خاص خود است.
وی افزود: پیش بینی تهویه هوا برای طبقات زیرین این قلعه خود دقت و ظرافت طراحان در هزار سال پیش را نشان می دهد.
قلعه تاریخی و گردشگری بیاضه به شماره 4701 در اول دی سال 1380 در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.
همچنین این اثر طی سه دوره در سالهای 85، 90 و 92 با اعتباری حدود یکهزار و 232 میلیون ریال مرمت و بازسازی شد.
شهرستان کویری خور و بیابانک در 420 کیلومتری شرق اصفهان قرار دارد.