تعلل ميراث فرهنگي، سند بادگيرهاي يزد را به نام امارت مي زند

تعلل ميراث فرهنگي، سند بادگيرهاي يزد را به نام امارت مي زند
با وجود آنكه نزديك به سه قرن از ساخت بادگير دراستان يزد مي گذرد، اما كوتاهي در زمينه ثبت جهاني اين اثر زيبا وهنرمندانه كشورمان موجب شده تا در حال حاضر كشور امارات متحده عربي باساخت اين بادگيرها در كشورش ضمن جذب گردشگران خارجي تمام تلاش خود را براي ثبت جهاني اين اثر به نام خودش دارد، موضوعي كه موجب شد تا روزگذشته نماینده مردم اردکان در مجلس ضمن انتقاد از بي توجهي به ثبت جهانی بادگیرها،اعلام كند:« تعلل و کوتاهی‌هایی صورت گرفته نسبت به اين موضوع مي تواند موجب ازبين رفتن يك اثر ملي كه سه قرن پيش نياكان ما براي رهايي از گرما ساختند شود.»

نويسنده: محمدرضا سوري

قرار گرفتن يزد در منطقه اي گرم وخشك موجب شده تا نياكان ساكن در اين استان براي رهايي از گرما اقدام به ساخت سازه اي در معماري هاي خود كنند كه بدون نياز به آب وبرق اقدام به خنك كردن عمارتهايي كه آنها در آن ساكن بودند شود.

موضوعي كه موجب شده تا اين استان به عنوان شهر بادگيرها در جهان شهرت پيدا كند.يكي از كارشناسان ميراث فرهنگي دراين خصوص به جوان مي گويد: «گرماي سخت وطاقت فرسا دراستان يزد موجب شدتا معماران اين منطقه 300 سال قبل به فكر ساخت بادگيرها بيفتد.»مرتضي چارمند مي افزايد:«درميان بادگيرهاي اين منطقه مهمترين آن "بادگیر باغ دولت آباد"است که بلندترین بادگیر جهان محسوب می شود كه حدود ۲۷۰ سال پیش ودر دوران زندیه و قاجار ساخته شد.»

وي ادامه مي دهد:«درحالي كه بعد از يزد كرمان بيشترين بادگير را به خود اختصاص داده است ، امااينگونه بناها را مي توان در اقلیم گرم و مرطوب جنوب در شهرهایی مانند بندر عباس، بندر لنگه، قشم، بوشهر و اقلیم گرم و خشک نواحی مرکزی مانند کرمان، نایین، یزد، طبس، کاشان، سمنان و اصفهان مشاهده کرد،كه براي خنك كردن خانه هاي خود از آن استفاده مي كردند.»

رقابت امارات با ايران براي ثبت جهاني بادگيرها

با وجود اينكه نزديك به سه قرن از ساخت اولين بادگيرها درايران مي گذرد ، اما بي توجهي سازمانهايي همچون ميراث فرهنگي سبب شده تا امارات متحده عربي از سال 91 به فكر ساخت اين بادگيرها در كشور خودافتاد تا ضمن جذب گردشگر بيشتر گوي رقابت در ثبت جهاني آن را از كشورمان بربايد. مطرح شدن اين موضوع ،محمد سلطاني فر رئیس سازمان میراث فرهنگی در سفري كه سه سال قبل به استان هرمزگان داشت اعلام كند:

« کارشناسان سازمان میراث فرهنگی درحال تهیه پرونده ثبت جهانی فناوری بادگیرهای ایران هستند، وبه زودي نتيجه آن اعلام خواهد شد.» با اين وجود بي توجهي به اين مهم موجب شد تا چندروز پيش نماينده مردم اردكان در خصوص تعلل در ثبت جهاني بادگيرها از سوي مسئولان سازمان ميراث فرهنگي معترض شود.محمدرضا تابش دراين خصوص مي گويد:« بادگیر و قنات دو ابتکار و اختراع هوشمندانه ایرانیان و نشانه ای از تفکر و معماری شاخص مناطق کویری همچون یزد است به نحوی که یزد به شهر بادگیرها شهرت یافته است.»

وي با ابراز نگراني درخصوص تعلل در ثبت جهاني اين بناهامي افزايد:« با توجه به ثبت جهانی شهر تاریخی یزد و تعدد بادگیرهای شاخص در بناهای تاریخی، از این ظرفیت برای اجماع و حمایت بین المللی ثبت جهانی بادگیر به نام ایران و جلوگیری از هرگونه تعرض به ارزش های تاریخی و فرهنگی و ملی استفاده شود.»

با وجود ادعاي كشور امارات ، هنوز هم می‌توان باقی‌مانده این بادگیرها ي قديمي وكهن را در اقلیم گرم و مرطوب جنوب و شهرهایی مانند، بندر عباس، بندر لنگه، قشم، بوشهر و اقلیم گرم و خشک نواحی مرکزی ، كرمان، نایین، یزد، طبس، کاشان، سمنان و اصفهان مشاهده کرد.

اين نگراني ها درحالي به جاست، كه سهل انگاري درخصوص ثبت جهاني ميراث فرهنگي كشورمان سبب شده، تا برخي از همسايگان با پيش دستي تمام تعدادي از اين آثار را به نام خود كنند كه به عنوان مثال مي توان ،به موارد بسيار ازجمله كشورترکیه كه به سراغ شعرای اصیل ایرانی می‌رود و خواهان "مولانا" می‌شود،کشورآذربایجان "چوگان" رابه نام خود مصادره مي كند و با کندن کاشی‌های فارسی‌زبان مقبره نظامی، اشعار ترکی جایگزین آن می‌کند، ارمنستان، "نان لواش" را ميراث پدران خود مي داند، واينبار نيز امارات متحده عربي ثبت جهاني " بادگیرها" ايراني ، را حق خود مي داند.